W etnicznej wspólnocie Ubang, na południu Nigerii, mężczyźni i kobiety mówią różnymi językami. Wierzą, że ta różnica jest jedyna na świecie, "boże błogosławieństwo", ale obawiają się, że zaniknie, bo coraz więcej młodych opuszcza wieś, a język angielski jest coraz popularniejszy.
Oliver Ibang, wódz odziany w tradycyjną jaskrawo kolorową szatę, przywołuje dwójkę swoich dzieci, żeby pokazać im różnicę między językami. W ręce trzyma słodkiego ziemniaka, będącego tutaj podstawą pożywienia i pyta córkę, co to jest.
- To "irui" – odpowiada dziewczynka bez zastanowienia.
W "męskim" języku warzywo nazywa się inaczej, a mianowicie "itong".
Takich przykładów jest bardzo dużo. Ubranie, na przykład, w języku męskim nazywa się "nki", a kobiecym "ariga".
Antropolog Chi Chi Undie, która interesowała się wsią i badała język jej mieszkańców twierdzi, że jest sporo wspólnych słów, ale też i takich, które zupełnie się różnią, w zależności od płci. Mówi, że różnice są większe, niż na przykład w amerykańskiej i brytyjskiej wersji języka angielskiego, ale mężczyźni i kobiety rozumieją się na wzajem, jak zresztą wszędzie na świecie.
Chłopcy w okresie dorastania mówią w wersji „kobiecej”, ponieważ najwięcej czasu spędzają z matkami i innymi kobietami, wyjaśnia Ibang. Dopiero, gdy ukończą 10 lat, oczekuje się od nich, by mówili „językiem męskim”.
- Gdy chłopcy zaczną mówić językiem mężczyzn oznacza to, że dojrzewają, dodaje wódz.
Jeśli dziecko do pewnego wieku nie zaczyna używać odpowiedniego języka, jest uważane za „nienormalne”.
Istnieje wiele wyjaśnień co do różnic w językach, ale większość mieszkańców wsi znajduje je w Biblii.
- Bóg stworzył Adama i Ewę, a oni byli z plemienia Ubang, opowiada wódz. Bóg chciał, żeby każda wspólnota etniczna miała po dwa języki, ale jak już stworzył dwa języki dla ludu Ubang zrozumiał, że nie starczy języków dla wszystkich.
- I na tym poprzestał. I dlatego nasza wspólnota miała pierwszeństwo przed innymi narodami.
Chi Chi Undie ma inne, antropologiczne wyjaśnienie:
- To kultura dwu płci. Mężczyźni i kobiety egzystują w dwu różnych sferach. Są jakby w dwóch różnych światach, które czasami zbliżają się do siebie, a to ma odbicie w języku, mówi badaczka.
Miejscowy nauczyciel Steven Ochui jest zdania, że trzeba włożyć więcej wysiłku w zachowanie języka Ubang.
- Potrzebujemy specjalistów znających język Ubang, powieści, sztuk teatralnych, filmów. Dobrze by było, gdybyśmy mogli uczyć naszych języków w szkołach.
Trzema językami wykładanymi w tamtejszych szkołach są : Joruba, Igbo i Hausa (oraz angielski), a wszystko po to, by mocno zjednoczyć różne grupy etniczne.
bb.com
